یرقان چیست؟ | انتقال یرقان در بزرگسالان چگونه است؟ [درمان خانگی]

یرقان چیست ؟

اگر تمایل دارید اطلاعاتی درباره چیستی بیماری یرقان ، اینکه چه علائمی دارد؟ ،درمان آن چگونه است  ؟ نشانه های بهبود بیماری یرقان چیست؟ چه روشی برای تشخیص بیماری یرقان وجود دارد ، عوارض آن چیست ؟ و…. به دست آوردید با ما در این مقاله همراه باشید.

بیماری یرقان به نوبه خود یک بیماری جدی تلقی نمی شود بلکه به عنوان نشانی از یک بیماری جدی دیگر است وقتی فعالیت کبد یا صفرا به دلیل یک بیماری دیگر مختل می شود با نشانه زردی در پوست (بیماری یرقان) متوجه آن می شویم.

علت بیماری یرقان

وجود مشکل در هر یک از این سه مرحله ی می تواند علت بیماری یرقان باشد.

1. قبل از ورود بیلی روبین به کبد
2. زمان حضور بیلی روبین در کبد
3. بعد خروج بیلی روبین از کبد

عوامل پیش کبدی ایجاد کننده زردی 

اکنون به بررسی علت بیماری یرقان در مرحله قبل از ورود بیلی روبین به کبد می پردازیم :

افزایش ورود بیلی روبین به کبد در پی همولیز بیش از حد گلبول های قرمز سبب عدم توانایی کبد برای متابولیسم مناسب آن شده و بیماری یرقان را در پی دارد.

عواملی که بیماری یرقان ناشی همولیز را رقم می زنند:

• جذب هماتوم های بزرگ:

(هماتوم = خون جمع و لخته شده در بدن است که با تجزیه آن مقدار بیلی روبین خون افزایش می یابد در نتیجه پوست زرد می شود)

• تالاسمی و کم خونی داسی شکل:

عمر کوتاه سلولهای خونی در این بیماری ها باعث بازگشت زود هنگام بیلی روبین ناشی از تجزیه آنها به خون و بیماری یرقان می شود.

کلیک کنید: بیماران قلبی در صورت نیاز به اکو قلب در منزل با ما تماس بگیرند.

• کمبود گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز (G6PD)

از علت های بیماری یرقان کمبود گلوکز _6_ فسفات دهیدروژناز است که بسیار خطرناک بوده و موجب مرگ نوزادان خواهد شد. لذا شناسایی این مشکل ، هر چه زودتر اتفاق بی افتد از صدمات و عوارض ناشی از کمبود آن کاسته می شود.

دسترسی به متخصص اطفال در منزل 24 ساعته

• مالاریا

کم خونی از عوارض بیماری مالاریا است که موجب بروز یرقان در همه گروه های سنی اعم از کودکان و بزرگسالان می شود. ساکنان مناطق حاره که شاهد رشد پشه آنوفل هستند این نوع یرقان را بیشتر تجربه می کنند.

• برخی دارو ها

همه داروها کم و بیش دارای عوارض هستند. ایجاد بیماری یرقان یا همان زردی نیز می تواند یکی از عوارض کوتاه مدت یا بلند مدت آن ها باشد.

• سموم

مصرف سموم می تواند یکی از دلایل ایجاد بیماری یرقان در کودکان و بزرگسالان باشد.

• اختلالات ناشی از خود ایمنی

 برخی از بیماری های خود ایمنی به سلول های تولید کننده گلبول های قرمز حمله کرده و باعث ایجاد پوست زرد رنگ در افراد می شوند.

عوامل کبدی ایجاد کننده زردی

به بررسی علت بیماری یرقان در مرحله حضور بیلی روبین در کبد می پردازیم :

عواملی وجود دارند که با اختلال در عملکرد کبد ، مانع از ایفای نقش آن در کاهش بیلی روبین خون می شوند. از جمله عوامل ایجاد کننده این شرایط در بیماری یرقان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بیماریهای ناشی از ویروس :

انواع هپاتیت A ، B ، C ، D ، E (التهاب یا مزمن) ، مونونوکلئوز عفونی ، پیودرما گانگرنوزوم (نوعی بیماری پوستی) ، پلی آرترالژیا ( التهاب مفاصل ). از دلایل بروز بیماری یرقان هستند.

• نقص های نادرمتابولیکی ناشی از ژن معیوب :

اختلال متابولیک ارثی با انواع مختلف ( فیبروز کیستیک ، بیماری ذخیره گلیکوژن و……) یک علت بیماری یرقان محسوب می شود .

• داروها:

مانند استامینوفن ، پنی سیلین ها ، داروهای ضد بارداری ، کلرپرومازین و استروئیدهای استروژنی یا آنابولیک. با اخلال در کار کبد زمینه و علت بیماری یرقان را فراهم می کنند.

• الکل:

مصرف الکل می تواند با اثر بر کبد در طول مرحله تولید بیلی روبین بیماری یرقان را برای شما رقم بزند.

با آمبولانس خصوصی ، بیماران خود را در شرایط ایمن جا به جا کنید.

• اختلالات ناشی از بیماری های خود ایمنی:

 یکی از این اختلالات، هپاتیت خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به سلولهای کبد حمله و باعث التهاب آن می شوند و شیوع در زنان حدود 70درصد بیشتر از مردان است. می توان این اختلالات را به عنوان یک علت بیماری یرقان که مسری نیستند ، نام برد.

• سندرم کریگلر نجار

• سندرم گیلبرت
• سرطان کبد
• سیروز کبد

عوامل پس کبدی ایجادکننده زردی

دیگر علت بیماری یرقان به مرحله خروج بیلی روبین از کبد و انتقال آن به صفرا ، سپس روده ها برمی گردد. ممکن است علت بیماری یرقان در اثر انسداد مجاری صفراوی باشد.

انسداد به علت های زیر رخ می دهد:

• سرطان (سرطان پانکراس، کیسه صفرا ومجرای صفراوی)
• سنگ کیسه صفرا
• انگل
• تنگ شدن مجاری صفراوی ،
• کلانژیت
• پانکراتیت
• التهاب کیسه صفرا

دسترسی به رادیولوژی در منزل جهت تشخیص انواع سرطان ها به صورت شبانه روزی با تکنسین های مجرب 

بیماری زردی نوزاد(بیماری یرقان نوزادان)

بیماری زردی در ابتدای دوره زندگی نوزاد را یرقان فیزیولوژیک می نامند زیرا عامل آن مشکل در کبد یا سایر اندامها نیست بلکه عدم تطابق سیستم گوارشی بدن نوزاد با زندگی خارج از رحم است .

می توان با کاهش مصرف گرمیجات و افزایش مصرف موادی مانند هندوانه در بارداری از زردی نوزاد (بیماری یرقان ) تا حدود زیادی پیشگیری کرد .

زردی نوزاد اغلب نگران کننده نیست و بدون داشتن عوارض جدی بهبودی حاصل می شود. اما گاهی رو به افزایش می رود و سطوح بالای بیلی روبین (هیپربیلی روبینمی) در نوزادان امکان نوعی آسیب مغزی به نام کرنیکتروس را افزایش می دهد. بنابراین زردی نوزاد (بیماری یرقان ) را جدی بگیرید.

تشخیص زردی نوزاد (بیماری یرقان )

ابتدا تشخیص زردی نوزاد (بیماری یرقان ) از طریق آزمایش انجام می شود. انجام آزمایش زردی نوزاد در منزل با پرستاران شاغل در بخش نوزادان بیمارستان های مطرح تهران

اگر احساس می کنید نوزاد شما بیماری زردی (بیماری یرقان) دارد پوست نوزادتان را در قسمت های پیشانی یا سینه به آرامی فشار داده سپس بردارید. در صورت داشتن زردی ، رنگ زرد را مشاهده می کنید وگرنه شاهد رنگی روشن تر از رنگ پوست نوزادتان خواهید بود.

علائم زردی در نوزاد را جدی بگیرید!

یک سوم نوزادان هفته ی اول تولد علائم زردی (بیماری یرقان) را تجربه می کنند. در بیمارستان ها علائم زردی نوزادان را بررسی و در نبود علائم نوزاد را مرخص می کنند. این معاینات هر 8 تا 12 ساعت انجام می گیرد.

ظهور علائم زردی در نوزاد 2-4 روز بعد از تولد شروع و سطح بیلی روبین نوزاد 3تا 7 روز بعد از تولد به حد بالایی می رسد.

اگر نوزاد قبل از این مدت از بیمارستان مرخص شده بود  و علائم زیر که ناشی از بیماری یرقان در نوزادان است رو به افزایش بود به پزشک مراجعه کنید.

• زردی پوست و چشم
• افزایش روز افزون زردی
• زردی پوست در بازوها ،شکم و پاهای نوزاد
• نوزاد دائما بی حال باشد یا به سختی بیدار شود.
• وزن گیری نوزاد با کندی صورت می گیرد.
• تغذیه بد نوزاد

تغذیه بد نوزاد نیز می تواند نشان دهنده بیماری یرقان در نوزاد باشد.

درمان خانگی زردی نوزاد

استفاده از مهتابی

نوزاد را زیر نور مهتابی قرار دهید.

افزایش دفعات شیردهی

تعداد دفعات شیر دهی را افزایش دهید. (هر چه شیردهی بیشتر ، ادرار بیشتر و عامل زردی از بدن زودتر خارج می شود.)

اهمیت به تغذیه مادر

سعی کنید شیر مادر، آب بیشتری داشته باشد بدین منظور مصرف کاهو ، شیر خشت ، خاک شیر ، انار به مادر توصیه می شود.

تغذیه نوزاد

در صورت زردی زیاد نوزاد ، دو دانه انار در بدو تولد در دهان نوزاد فشار داده تا آب انار به نوزاد برسد یا یک قاشق چای خوری شیرخشت حل شده در آب را در روز های بعد به نوزاد بدهید.

موارد احتیاطی و پیشگیری از زردی نوزاد

مادر از مصرف گرمیجات از قبیل زردچوبه ، خرما ، دارچین و….پرهیز کند. کاهش مصرف این مواد منجر به کاهش زردی یا همان بیماری یرقان در نوزاد می شود.

درمان زردی نوزاد (بیماری یرقان )

فتوتراپی:

برای درمان زردی (بیماری یرقان) در نوزادان دو نوع فتوتراپی وجود دارد:

فتوتراپی معمولی :

توسط لامپ هالوژن یا فلورسنت انجام می شود و چشم های نوزاد را می پوشانند.

فتوتراپی فیبر نوری:

کابل های فیبر نوری شبیه یک تشک زیر نوزاد قرار می گیرند.

بیشتر بخوانید: اجاره دستگاه زردی نوزاد در منزل به صورت 24 ساعته 

تبادل خون:

این روش از درمان بیماری یرقان، در صورت نتیجه ندادن فتوتراپی و بالا بودن میزان بیلی روبین خون در نوزاد انجام می شود. در این روش به سرعت، سطح بیلی روبین کاهش می یابد.

پزشک در طول انجام آن ، نوزاد را تحت مراقبت کامل دارد. برای اطمینان از کاهش بیلی روبین 2 ساعت بعد از انجام این کار، خون نوزاد مورد آزمایش قرار می گیرد. در صورت ادامه دار بودن علائم بیماری یرقان دوباره انتقال خون انجام می شود.

درمان دارویی

اگرپزشک تشخیص دهد که بیماری یرقان ناشی از یک مشکل دیگر مثل عفونت است این روش استفاده می شود.

ایمونوگلوبولین وریدی (IVIG):

این روش در درمان یرقان ناشی از بیماری رزوس دنبال می شود.

علائم یرقان

گاهی علائم بیماری یرقان خفیف است و این بیماری به طور تصادفی کشف می شود. بروز علائم بیماری یرقان در فرد از نظر شدت و ضعف بستگی به میزان سرعت پیشرفت بیماری و علل زمینه ای دارد.

اگر بیماری یرقان ناشی از عفونت کوتاه مدت باشد علائم این بیماری شامل:

• تب _لرز
• درد شکم
• علائم شبیه آنفولانزا
• زرد شدن پوست ، مخاط ، سفیده چشم
• ادرار قهوه ای رنگ (اصطلاحا رنگ چای)
• مدفوع روشن

کاهش وزن یا خارش پوست در صورت نداشتن عفونت در بیماری یرقان رخ می دهد.

اگر بیماری یرقان ناشی از اختلال کبدی باشد علائم بیماری کبدی زیر کمک کننده هستند شامل :

• حالت تهوع یا استفراغ
• آنژیوم عنکبوتی (وجود عروق خونی شبیه عنکبوت در نزدیکی سطح پوست که غیر طبیعی است)
• درد شکم
• پوست کبود شده
• قرمزی کف دست و نوک انگشتان
• رشد سینه‌ ها و بیضه‌های کوچک شده در مردان می تواند ما را به بیماری کبدی و در نتیجه بیماری یرقان راهنمایی کند.

یرقان در بزرگسالان

شرایط پزشکی مختلفی می توانند بیماری یرقان در بزرگسالان را رقم بزنند. برخی از آنها بی اهمیت و برخی به شدت زندگی فرد را به مخاطره می اندازند.

بیلی روبین از شکستن گلبول های قرمز قدیمی یا آسیب دیده ، در فرآیند بازیافت به وجود آمده و از راه خون به کبد منتقل و در آنجا با اسید گلوکورونیک ترکیب و بعد به کیسه صفرا (محل ذخیره ) ریخته سپس از طریق مجاری صفراوی به روده ها می ریزد تا از بدن دفع گردد.

بیلی روبین عمدتا  از طریق مدفوع دفع می شود، اما ممکن است به دلیل متابولیزه شدن بیلی روبین به اوروبیلینوژن توسط باکتری های روده و دفع از طریق کلیه کمی در ادرار وجود دارد. تجمع بیلی روبین در خون و رسوب آن در پوست از علت های بیماری زردی در بزرگسالان است.

علل و دلایل یرقان بزرگسالان

بیماری یرقان در بزرگسالان می تواند ناشی از عوامل و داروهایی باشد که :

• کبد را تخریب می کنند.
• عملکرد صفرا را تحت الشعاع قرارمی دهند.
• باعث تجزیه زود هنگام یا بیش از حد گلبول های قرمز خون (همولیز) می شوند.

گاهی در یک خانواده بیش از یک نفر به طور هم زمان بیماری یرقان را بروز می دهند. با توجه به اینکه بیماری یرقان مسری نیست این احتمال داده می شود که یا زمینه ارثی دارند یا داروی مشترک مصرف کرده اند.

بیش از 150 دارو باعث آسیب به کبد و بروز علائم بیماری زردی یا یرقان می شوند.

بیماری یرقان بزرگسالان ؛ علائم کمی از خود نشان می دهد. 

درمان یرقان

در نوزادان احتمال اینکه بیماری یرقان ناشی از یک بیماری زمینه ای باشد بسیار پایین است درحالی که در بزرگسالان نحوه زندگی تاثیر عمده ای در ایجاد بیماری یرقان دارد و بالطبع درمان یرقان متناسب با علت ایجاد آن خواهد بود.

درمان یرقان در بزرگسالان

درمان یرقان در بزرگسالان با نوزادان متفاوت است. علت اصلی ایجاد بیماری یرقان تعیین کننده ی نوع درمان آن در بزرگسالان خواهد بود. دوره درمان بعد از تشخیص دقیق شروع می شود. درمان بیماری با توجه به شرایط فرد ؛ گاهی سرپایی و گاهی با بستری در بیمارستان همراه است.

تعدادی از روش های درمان یرقان در بزرگسالان را مرور می کنیم:

• بیماران مبتلا به هپاتیت ویروسی خفیف که منجر به بیماری یرقان می شود. می توانند با نظارت پزشک درمان یرقان را در خانه پیگیری کنند.
• بیماران مبتلا به سیروز ، هپاتیت الکلی یا پانکراتیت حاد ثانویه برای درمان یرقان در بزرگسالان باید مصرف الکل را از زندگی خود حذف کنند.
• در درمان بیماری یرقان ناشی از همولیز در افراد مبتلا به کم خونی نیاز به انتقال خون است.

اگر استامینوفن (تیلنول _ عامل زردی ) را بیش از تجویز پزشک مصرف کرده اید، پادزهر N-استیل سیستئین)را دریافت خواهید کرد. می توانید دریفت خدمات تزریقات در منزل را امتحان کنید.

• باید مصرف داروی خاصی را در درمان بیماری یرقان ناشی از داروها و سموم متوقف کرد.
• برای درمان برخی از اختلالات خود ایمنی دخیل در بیماری یرقان از استروئید ها استفاده می شود. 
• گاهی بیماران مبتلا به سیروز ، درمان یرقان در بزرگسالان را با مصرف لاکتولوز و دیورتیک ها دنبال می کنند.
• برای عفونت های منجر به زردی (بیماری یرقان) آنتی بیوتیک ها را تجویز می کنند(مثلا درکلانژیت)
• در افراد مبتلا به سرطان ، درمان بسته به نوع و پیشروی سرطان متفاوت است. تزریق سرم در منزل می تواند موجب بهبودی آنها می شود.
• در برخی از بیماران نیاز به جراحی وجود دارد مثلا در خارج کردن سنگ کیسه صفرا یا پیوند کبد در بیماری پیشرفته کبدی

آیا بیماری یرقان کشنده و خطرناک است؟

آیا یرقان واگیر دار و مسری است؟

بیماری یرقان به نوبه خود ، مسری یا واگیردار نیست. پس ، نیاز نیست بابت قابل سرایت بودن این بیماری ، نگران باشید. اما ممکن است عوامل ایجاد کننده آن به صورت ارثی در افراد وجود داشته باشد. لذا اگر در خانواده خود فردی با این بیماری دارید دستورالعمل های پیشگیری از بیماری زردی را رعایت کنید تا از فراهم شدن زمینه بروز آن جلوگیری شود.